Retinol, a retinal – jak działają retinoidy i jakie są różnice?

Retinoidy to jedne z najlepiej przebadanych substancji w dermatologii estetycznej, a ich zastosowanie od lat stanowi fundament skutecznej pielęgnacji przeciwstarzeniowej. Te wyjątkowe związki aktywnie wspierają procesy odnowy naskórka, co przekłada się na poprawę jędrności, wyrównanie kolorytu i widoczne wygładzenie powierzchni skóry. Właśnie dzięki nim możliwe jest nie tylko spłycanie zmarszczek, ale również przywrócenie utraconej sprężystości i naturalnej elastyczności skóry.

Retinoidy – czym są?

Retinoidy to grupa substancji aktywnych wywodzących się z witaminy A, które od lat stanowią złoty standard w dermatologii i kosmetologii przeciwstarzeniowej. Dzięki zdolności do pobudzania syntezy kolagenu i elastyny poprawiają jędrność, elastyczność i gładkość skóry, a jednocześnie przyspieszają proces regeneracji naskórka. W praktyce oznacza to redukcję przebarwień, spłycenie zmarszczek i poprawę ogólnego kolorytu cery. Najbardziej znani przedstawiciele tej grupy to retinol i retinal, którzy – choć należą do tej samej rodziny – różnią się swoją budową chemiczną oraz tempem działania.

Retinol – co to takiego?

Retinol, czyli alkoholowa forma witaminy A, to klasyk w pielęgnacji przeciwzmarszczkowej i składnik obecny w wielu kremach oraz serum. Po aplikacji na skórę ulega dwóm przemianom, by ostatecznie przekształcić się w kwas retinowy – aktywną postać witaminy A, która bezpośrednio wpływa na funkcjonowanie komórek skóry. To właśnie dzięki temu mechanizmowi zarówno retinol, jak i inne retinoidy wspierają produkcję kolagenu, wygładzają teksturę skóry i minimalizują oznaki starzenia. Warto jednak pamiętać, że proces ten wymaga czasu i cierpliwości – pierwsze efekty zauważalne są zazwyczaj po kilku tygodniach regularnego stosowania.

Czym jest retinal?

Retinal, określany też jako retin-aldehyd, to przedstawiciel nowej generacji retinoidów, który w ostatnich latach zyskał ogromną popularność. W odróżnieniu od retinolu retinal przekształca się w kwas retinowy już po jednej przemianie, dzięki czemu działa szybciej i często przynosi widoczne rezultaty w krótszym czasie. Co istotne, mimo że zaliczany jest do silniejszych retinoidów, bywa lepiej tolerowany niż retinol – rzadziej powoduje podrażnienia i może być stosowany również u osób z wrażliwą skórą. Działa nie tylko przeciwstarzeniowo, ale także antybakteryjnie, co czyni go skutecznym wsparciem w terapii skóry trądzikowej.

Co jest lepsze – retinol czy retinal?

Retinal bez wątpienia jest łagodniejszy niż retinol. Choć działa intensywniej, to jednocześnie rzadziej powoduje podrażnienia, co czyni go dobrym wyborem również dla osób o wrażliwej skórze. Z tego też powodu coraz częściej pojawia się on w składzie produktów przeznaczonych do pielęgnacji delikatnej skóry wokół oczu.

Co więcej, ponieważ retinal przekształca się w aktywną formę szybciej, oznacza to szybsze działanie i mniejsze straty biologiczne w porównaniu z retinolem. W nowoczesnych preparatach, takich jak produkty Ph.Doctor, stosuje się także technologię wolnego uwalniania, która minimalizuje ryzyko podrażnień i sprawia, że retinal staje się świetnym kandydatem dla skóry wrażliwej, naczynkowej czy nawet z trądzikiem różowatym.

Retinal – jak działa?

Działanie retinalu jest wielokierunkowe – nie tylko redukuje oznaki starzenia, ale również sprawdza się w pielęgnacji cery problematycznej czy wrażliwej, a mianowicie:

• stymuluje syntezę białek budulcowych, takich jak kolagen i elastyna, dzięki czemu poprawia elastyczność, wygładza strukturę i wyraźnie ujędrnia skórę;

• reguluje proces pigmentacji – hamuje nadmierną produkcję melaniny, redukując przebarwienia skóry i wyrównując jej koloryt;

• wspiera procesy regeneracyjne – przyspiesza odnowę komórkową, złuszcza martwe komórki i poprawia spoistość naskórka;

• działa przeciwtrądzikowo – niweluje zmiany trądzikowe, wspiera regulację sebum i wykazuje właściwości antybakteryjne, dzięki czemu pomaga także osobom zmagającym się z trądzikiem różowatym.

Retinal – który produkt wybrać?

Jeśli dopiero zaczynasz przygodę z retinoidami – sięgnij po Krem ze stabilną formą retinalu FACE&BODY RetinALL 0,05%. To delikatniejsza opcja, którą możesz stosować nie tylko na twarz, ale także na całe ciało, a nawet na świeże rozstępy.

Po około 12 tygodniach regularnego stosowania, gdy Twoja skóra nabierze tolerancji, możesz przejść na wyższe stężenie, czyli Krem do twarzy ze stabilną formą retinalu RetinALL IN ONE 0,1% – produkt o mocniejszym działaniu, przeznaczony do pielęgnacji skóry wymagającej intensywniejszym działaniu.

Kiedy stosować retinoidy?

Retinoidy to jedne z najbardziej wszechstronnych składników aktywnych w dermatologii i kosmetologii, które warto włączyć do codziennej pielęgnacji skóry, gdy pojawiają się pierwsze oznaki jej osłabienia lub widoczne problemy wymagające regeneracji. Szczególnie polecane są przy trądziku – zarówno młodzieńczym, jak i dorosłych – ponieważ:

• regulują pracę gruczołów łojowych;

• wykazują właściwości antybakteryjne;

• skutecznie ograniczają stany zapalne.

Retinoidy sprawdzają się również w terapii przeciwstarzeniowej:

• pobudzają produkcję kolagenu;

• poprawiają jędrność i napięcie;

• wygładzają zmarszczki;

• przywracają skórze zdrowy blask.

Retinal w pielęgnacji skóry trądzikowej

Retinal to wyjątkowy sprzymierzeniec w terapii cery problematycznej, ponieważ łączy właściwości przeciwstarzeniowe z udowodnionym działaniem antybakteryjnym. Ma to szczególne znaczenie w przypadku trądziku, gdzie kluczową rolę odgrywają bakterie C. acnes odpowiedzialne za powstawanie stanów zapalnych i krostek. W przeciwieństwie do retinolu retinal wykazuje realny wpływ na redukcję aktywności tych bakterii, co przekłada się na skuteczniejsze niwelowanie zmian trądzikowych. Dodatkowo wspiera proces odnowy komórkowej i reguluje wydzielanie sebum, ograniczając powstawanie nowych wykwitów.

Jak stosować retinal?

Retinoidy to silne składniki aktywne. Czy można stosować je codziennie? Wprowadzając je do pielęgnacji, należy pamiętać o budowaniu stopniowej tolerancji – początkowo aplikując preparaty 2–3 razy w tygodniu, a dopiero później zwiększając częstotliwość. Takie podejście pozwala uniknąć podrażnień i ograniczyć ryzyko skutków ubocznych, takich jak nadmierna suchość czy zaczerwienienie.

Kurację retinalem należy wprowadzać wieczorem, przestrzegając kilku kluczowych zasad:

• Najpierw należy oczyścić twarz Osmogelem oraz Delikatną emulsją do mycia twarzy Ph.Doctor, a następnie odczekać 5–10 minut, aż skóra będzie całkowicie sucha;

• Kolejnym krokiem jest aplikacja niewielkiej porcji preparatu z retinalem – ilości odpowiadającej ziarnu groszku – rozprowadzonej równomiernie na czoło, policzki, brodę i nos;

• Po około 30-40 minutach można dodatkowo sięgnąć po Lipidowy krem do twarzy Ph.Doctor, który zabezpieczy barierę hydrolipidową i zmniejszy ryzyko podrażnień.

Równie istotna jest codzienna ochrona przeciwsłoneczna – niezależnie od pory roku, SPF 50+ powinien stać się obowiązkowym elementem rutyny. Dzięki temu regularne stosowanie retinoidów może przynieść długofalową poprawę kondycji i wyglądu swojej skóry, czyniąc ją gładszą, jędrniejszą i bardziej promienną.

Z czym stosować retinal?

Retinoidy są niezwykle skuteczne, ale ich moc wiąże się z ryzykiem podrażnień. Dlatego warto łączyć je z substancjami, które równoważą działanie i dbają o barierę ochronną skóry. Dzięki temu stosowanie retinoidów może przynieść lepsze efekty w postaci widocznej poprawy jej kondycji. Najlepsze połączenia to:

• filtry SPF – absolutna podstawa podczas kuracji retinoidami. Chronią przed promieniowaniem UV, które może potęgować wrażliwość skóry i neutralizować pozytywne efekty terapii;

• ceramidy – wspierają regenerację bariery naskórkowej, co przekłada się na mniejsze ryzyko podrażnień i lepszą odporność skóry na czynniki zewnętrzne;

• humektanty, takie jak kwas hialuronowy, gliceryna czy pantenol – intensywnie nawilżają, zatrzymując wodę w skórze, dzięki czemu łatwiej znieść początkowe przesuszenie wywołane retinoidami;

• peptydy – pobudzają procesy regeneracyjne i dodatkowo wzmacniają działanie przeciwstarzeniowe.

Z czym nie łączyć retinoidów?

Aby stosowanie retinoidów przyniosło korzyści bez niepożądanych skutków, warto pamiętać, czego unikać:

• kwasy AHA/BHA – podobnie jak retinoidy, złuszczają naskórek. Ich łączenie zwiększa ryzyko podrażnień i nadmiernej wrażliwości skóry;

• witamina C w czystej formie (kwas askorbinowy) – oba składniki działają silnie i mogą podrażniać, szczególnie przy jednoczesnej aplikacji. Lepiej stosować je o różnych porach dnia (np. witamina C rano, retinoidy wieczorem). Wyjątkiem jest Tetra C Serum – z nim można łączyć retinal;

• kosmetyki o silnym działaniu złuszczającym – intensywne peelingi czy produkty z wysokimi stężeniami kwasów mogą w połączeniu z retinoidami osłabić naturalną barierę skóry.

Czy można stosować retinal latem?

Retinal, podobnie jak inne pochodne witaminy A, można włączyć do pielęgnacji skóry również w okresie letnim, jednak wymaga to szczególnej ostrożności i konsekwencji. Substancja ta zwiększa wrażliwość naskórka na promieniowanie UV, dlatego absolutnym warunkiem jej stosowania jest codzienna fotoprotekcja z wysokim filtrem SPF – najlepiej 50+. To właśnie ochrona przeciwsłoneczna minimalizuje ryzyko podrażnień, przebarwień i przyspieszonego starzenia, a jednocześnie wspiera działanie retinalu.

Retinol i retinal – kiedy ich nie stosować?

Ze względu na silne działanie oraz możliwość wywoływania skutków ubocznych, przed rozpoczęciem kuracji warto upewnić się, że nie występują żadne przeciwwskazania. Do najważniejszych należą:

• nadwrażliwość na pochodne witaminy A – stosowanie retinolu czy retinalu w takim przypadku grozi silnymi podrażnieniami i reakcjami alergicznymi;

• ciąża – retinoidy są przeciwwskazane, ponieważ mogą wpływać na rozwój płodu;

• aktywne stany zapalne i widoczne podrażnienia skóry – produkty z retinoidami mogą nasilać zaczerwienienia, pieczenie i dyskomfort;

• zaburzona bariera hydrolipidowa – osłabiona skóra jest bardziej podatna na uszkodzenia, dlatego najpierw należy ją odbudować;

• równoległe kuracje dermatologiczne lub silne preparaty złuszczające (np. antybiotyki miejscowe, kwasy, nadtlenek benzoilu) – łączenie ich z retinoidami zwiększa ryzyko nadmiernego złuszczenia i podrażnień;

• wybrane zabiegi kosmetologiczne (mikrodermabrazja, laseroterapia) – w połączeniu z retinoidami mogą prowadzić do uszkodzeń i trudności w gojeniu.

Podsumowanie – retinol a retinal – czym się różnią?

Podsumowując, zarówno retinol, jak i retinal należą do tej samej rodziny retinoidów, ale różnią się drogą konwersji, tempem działania i stopniem tolerancji skóry. Oba prowadzą ostatecznie do powstania kwasu retinowego – aktywnej formy witaminy A – jednak ich efektywność i komfort stosowania nie są tożsame. Warto pamiętać, że:

• retinol to klasyczna i najlepiej przebadana forma, która wymaga dwóch przemian, aby stać się aktywna. Działa wolniej, ale sprawdza się w długofalowej terapii i przy stopniowym wprowadzaniu retinoidów do pielęgnacji;

• retinal potrzebuje tylko jednej przemiany, dlatego działa szybciej i często przynosi efekty w krótszym czasie. Jednocześnie, mimo intensywniejszego działania, jest zwykle lepiej tolerowany przez skórę, co przekłada się na mniejsze ryzyko podrażnień.

Bibliografia:

1. A. Irlik, A. Piotrowska, Retinoidy – mechanizm działania i zakres efektów niepożądanych po stosowaniu doustnym i aplikacji na skórę, „Borgis – Medycyna Rodzinna” 2019, nr 4, s. 173-181.

2. Czarnota A., Retinoidy. Mechanizm działania, właściwości oraz zakres stosowania w dermatologii i kosmetologii, 4 / 2018 / vol. 7 Kosmetologia Estetyczna.

3. Zhong M. i inni, Retina, retinol, retinal and the natural history of vitamin A as a light sensor. Nutrients. 2012 Dec 19;4(12):2069-96.

4. Pechère M. i inni, Antibacterial activity of retinaldehyde against Propionibacterium acnes. Dermatology. 1999;199 Suppl 1:29-31.

5. Brown, A., Furmanczyk, M., Ramos, D. i inni, Natural Retinol Analogs Potentiate the Effects of Retinal on Aged and Photodamaged Skin: Results from In Vitro to Clinical Studies. Dermatol Ther (Heidelb) 13, 2299–2317 (2023)